Białka ostrej fazy (BOF) to białka, które reagują na toczący się w organizmie stan zapalny. Są one bardzo cennym wskaźnikiem wykorzystywanym w diagnostyce laboratoryjnej wielu stanów chorobowych. Białka te dzieli się na dwie podstawowe grupy:
- dodatnie białka ostrej fazy
- ujemne białka ostrej fazy
Czynniki wpływające na stężenie BOF
Przyczyny, które powodują zmiany w stężeniach białek ostrej fazy, to:
- procesy nowotworowe
- ostre stany zapalne
- przewlekłe stany zapalne
- choroby zakaźne
- zakażenia bakteryjne
- uraz
- zawał mięśnia sercowego
Dodatnie białka ostrej fazy
Dodatnie białka ostrej fazy to białka, których stężenie w krwi pacjenta wzrasta w przebiegu toczących się stanów zapalnych.
Wśród białek ostrej fazy można wyróżnić dwa podziały.
Podział dodatnich białek ostrej fazy ze względu na induktory
- dodatnie białka ostrej fazy indukowane IL-6
- dodatnie białka ostrej fazy indukowane IL-6, IL-1 oraz TNF
Do dodatnich białek ostrej fazy indukowanych IL-6 należą:
- ceruloplazmina
- haptoglobina
- alfa1-antytrypsyna
- alfa1-inhibitor proteinazy
- fibrynogen
- inhibitor C-esterazy
Do dodatnich białek ostrej fazy indukowanych IL-6, IL-1 i TNF należą:
- białko C-reaktywne
- amyloid A i amyloid B
- składnik dopełniacza C3
- hemopeksyna
- haptoglobina
- alfa -1- kwaśna glikoproteina
- alfa -1 – antychymotrypsyna
Podział białek ostrej fazy ze względu na krotność wzrostu stężenia:
- spektakularnie dodatnie białka ostrej fazy
- silnie dodatnie białka ostrej fazy
- słabo dodatnie białka ostrej fazy
Spektakularnie dodatnie białka ostrej fazy – ich stężenie wzrasta nawet 20-200 krotnie w wyniku zadziałania bodźca zapalnego. Są to białka takie jak:
- białko C-reaktywne CRP
- surowiczy amyloid SAA
Silnie dodatnie białka ostrej fazy – ich stężenie wzrasta 2-5 krotnie w przypadku wystąpienia stanu zapalnego. Wśród tych białek wyróżnia się:
- haptoglobina
- fibrynogen
- alfa-1-antychymotrypsyna
- alfa-1-kwaśna glikoproteina
- alfa-1-antyproteinaza
Słabo dodatnie białka ostrej fazy – ich stężenie wzrasta o 30-60%. Wśród nich wyróżnia się:
- składnik C3 dopełniacza
- ceruloplazmina
- laktoferryna
- hemopeksyna
Ujemne białka ostrej fazy
Ujemne białka ostrej fazy to białka, których stężenie w krwi pacjenta maleje w przebiegu toczących się stanów zapalnych.
Do ujemnych białek ostrej fazy zalicza się takie białka jak:
- albumina
- transferyna
- antytrombina
Fiszka 1 do nauki do egzaminu specjalizacyjnego: podział białek ostrej fazy.
Źródła:
- Białka ostrej fazy – po 25 latach, Aleksander Koj, Diagnostyka laboratoryjna 2010, vol. 46, nr 1, 7-14
- Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Aldona Dembińska-Kieć, Jerzy W.Naskalski, Wydanie III 2010
Zastrzeżenie: Treści umieszczone na stronie fremitus.pl służą celom informacyjnym i edukacyjnym. Nie stanowią one porady medycznej, nie zastępują indywidualnej porady medycznej udzielanej przez lekarza. Informacje zawarte na stronie nie mogą być podstawą stawiania diagnozy i leczenia pacjenta – w tym celu należy skontaktować się z lekarzem.
