Co wpływa na czas wykonania badania? Czemu niektóre badania wykonywane są tego samego dnia, a inne w ciągu 10 dni, a jeszcze inne nawet miesiąc?
Każdy, kto wykonuje badania laboratoryjne chciałby uzyskać wyniki „na już”. Duża część badań wykonywana jest tego samego dnia, kiedy pobrano materiał biologiczny. Jednak na wyniki badań specjalistycznych często należy czekać dłużej. Niecierpliwi pacjenci często nie rozumieją z czego to wynika. W niniejszym poście postaram się wyjaśnić dlaczego tak jest.
Koszt wykonania pojedynczego badania
Jak powszechnie się mówi: jeśli nie wiadomo o co chodzi, to chodzi o pieniądze. Postaram się wytłumaczyć to na prostym przykładzie. W celu wykonania badania X należy wykonać dwa oznaczenia kontrolne (zapewniające jakość i wiarygodność uzyskanych wyników), których koszt to 100 złotych. Badanie X w punkcie pobrań kosztuje 120 zł, z czego koszt samego odczynnika to 100 zł. Laboratorium wykonuje 20 takich badań tygodniowo. Jeśli laboratorium wykona badanie raz w tygodniu 100 złotych kosztów kontroli jakości i 400 zł dochodu z badań (20 zł x 20) wyniesie sumarycznie 300 zł zysku laboratorium. Wykonanie badania dwa razy w tygodniu zmniejszy zysk laboratorium do 100 zł. Jak widać, każde zwiększenie częstotliwości wykonywania badania powoduje bardzo duże zmniejszenie zysku laboratorium, które jak każde przedsiębiorstwo nastawione jest na generowanie zysków, a nie strat.
Ratunek życia
Laboratoria w dużej części, choć nie wszystkie, oferują listę badań CITO, których wykonanie gwarantuje się w określonym czasie dla danego zleceniodawcy. Najczęściej takie badania wykonuje się w szybszym trybie dla oddziałów ratunkowych, oddziałów szpitalnych, a także dla innych zleceniodawców na podstawie umów i indywidualnych ustaleń. W większości laboratoriów dla badań CITO czas wykonania badania od przyjęcia materiału do laboratorium wynosi 60 minut. Na podstawie indywidualnych ustaleń możliwe jest również skrócenie czasu innych badań, niekoniecznie zlecanych na ratunek życia.
Czas wykonania danego oznaczenia
W diagnostyce laboratoryjnej sam czas wykonania badania jest różny. Niektóre z nich wykonuje się kilkadziesiąt sekund, inne kilkanaście minut, czy parę godzin. Czas ten zależny jest od skomplikowania przeprowadzanych reakcji, zaawansowania wykorzystywanych analizatorów czy samej specyfiki badania.
Analizatory
Analizatory wykorzystywane w badaniach rutynowych są w stanie wykonać setki badań w ciągu godziny, prowadząc jednocześnie kilkadziesiąt reakcji. Aparaty specjalistyczne często są w stanie prowadzić w jednym momencie jedno badanie lub kilka badań, ale dla ograniczonej liczby próbek. Dlatego też czas na wykonanie badania wydłuża się. Jeśli z użyciem danego analizatora w jednym czasie jesteśmy w stanie wykonać tylko jedno badanie, które trwa 3 godziny, a wykonujemy na nim 10 badań, wówczas wykonanie wszystkich badań zajmie nam około dwóch dni przy założeniu, że operator jest w stanie w 100% wykorzystać możliwości analizatora.
Opracowanie materiału
Większość materiału biologicznego wymaga przygotowania do badania. W przypadku krwi najczęściej jest to wirowanie, które trwa np. 15 minut. Niektóre badania jednak wymagają znacznie dłuższego czasu przygotowania materiału. Dobrym przykładem jest izolacja materiału genetycznego, która może trwać kilka godzin.
Posiewy mikrobiologiczne
Badania mikrobiologiczne to badania, których wykonanie zajmuje nawet kilka dni. Czas ten może wydłużać się w przypadku konieczności wykonania dodatkowych testów. Pierwszym etapem badań mikrobiologicznych jest hodowla ewentualnie występujących bakterii na podłożach mikrobiologicznych, co zajmuje minimum 24 godziny.
Testy potwierdzenia
Niektóre badania przesiewowe takie jak badanie w kierunki zakażenia wirusem HIV czy też kiłą wymagają potwierdzenia. Nie wydaje się wyników dodatnich ze zleconych badań przesiewowych. Bardzo często laboratoria nie wykonują testów potwierdzenia u siebie, konieczne jest wysłanie materiału do innego laboratorium, co wydłuża diagnostykę.
Podwykonawstwo
Niektóre badania zlecane są na tyle rzadko, że laboratoria nie decydują się ich wykonywać. Zakup analizatorów, odczynników, kontroli, kalibratorów i innych elementów koniecznych do wykonania badania jest na tyle drogi, że materiał biologiczny wysyła się do innych laboratoriów, które wykonują badanie (mają więcej zleceń).
Weryfikacja drugiej osoby
Diagnosta laboratoryjny musi być w 100% pewny wyniku badania, którego wydaje pacjentowi. Diagnosta bierze pełną odpowiedzialność za autoryzację sprawozdań z badań. W przypadku wątpliwości dla dobra pacjenta konieczna może być konsultacja wyniku z inną osobą, co może wydłużyć czas wykonania badania.
Awaria
W przypadku awarii analizatora czas oczekiwania na wynik może się wydłużyć. W takim przypadku należy wykazać się cierpliwością, pracownicy laboratorium na pewno robią wszystko co mogą, by wraz z serwisantami naprawić analizator i dopuścić go do wykonywania badań. Wszystko w dobrej wierze i dbałości o wiarygodność wyników.
Opracowanie wyniku
Nie każdy wynik badania wydawany jest automatycznie przez analizator. Czasem analiza wyniku, jego opisanie i opracowanie zajmuje jakiś czas.
Za krótki czas
Kilkukrotnie spotkałam się z pretensjami pacjentów, którzy twierdzili, że otrzymali wynik za szybko. Jeden z pacjentów wykonywał badanie drugi raz, pierwszy wynik otrzymał w ciągu 5 dni roboczych, a drugi tego samego dnia. Drugi pacjent wykonał badanie w jednym laboratorium, gdzie czekał na wynik kilka dni, a w drugim otrzymał w ciągu jednego. Każde laboratorium ustala czas wykonania badania według własnych kryteriów i zlecalności badań, dlatego czas ten może znacznie się różnić. Jeśli wykonujemy badanie w tym samym laboratorium i robione jest ono np. we wtorki; jeśli pobierzemy krew w środę, będziemy czekać na wynik 5 dni roboczych, przy pobraniu we wtorek otrzymamy wynik tego samego dnia.
Treści które mogą Cię zainteresować:
Zastrzeżenie: Treści umieszczone na stronie fremitus.pl służą celom informacyjnym i edukacyjnym. Nie stanowią one porady medycznej, nie zastępują indywidualnej porady medycznej udzielanej przez lekarza. Informacje zawarte na stronie nie mogą być podstawą stawiania diagnozy i leczenia pacjenta – w tym celu należy skontaktować się z lekarzem.