Co oznacza skrzep w morfologii? Dlaczego nie można wykonać badania? Dlaczego nigdy w probówce nie było skrzepu, a nagle jest?
Pacjent idzie do punktu pobrań, ma pobieraną krew, wszystko jest w porządku, a za kilka godzin okazuje się, że nie otrzyma wyniku i musi jeszcze raz pobrać krew. Jaka jest tego przyczyna? Postaram się odpowiedzieć na te pytania w sposób, jaki lubię – obrazkowo, żeby było prosto, jasno i przejrzyście.
Probówka do pobrania krwi
Tak w uproszczeniu wygląda probówka wykorzystywana do wykonania badania morfologia krwi. Co ważne – przed pobraniem krwi od pacjenta nie jest ona wcale pusta! Znajduje się w niej tajemniczo nazwana substancja – ANTYKOAGULANT.
Antykoagulant może występować w formie płynnej (na dnie probówki) lub opłaszczonej na ściankach. Ten drugi sposób jego umieszczania w probówce umożliwia szybsze wymieszanie materiału biologicznego z antykoagulantem.
Po co ten antykoagulant?
Badanie morfologii krwi można wykonać tylko i wyłącznie z krwi pełnej, a jak powszechnie wiadomo krew po opuszczeniu naczynia krwionośnego krzepnie. I właśnie temu krzepnięciu zapobiega antykoagulant – to właśnie dzięki niemu krew w probówce pozostaje w takiej samej, płynnej formie, jaką ma w naszym organizmie. W probówkach morfologicznych antykoagulantem jest najczęściej EDTA czyli wersenian sodu. U niektórych pacjentów mogą występować przeciwciała przeciwko EDTA, które uniemożliwiają wykonanie badania z użyciem probówki z EDTA – więcej możesz przeczytać o tym w tym POŚCIE.
Pobranie krwi na morfologię
W celu wykonania morfologii krwi osoba pobierająca wybiera odpowiednią probówkę. Jest to najczęściej probówka z korkiem o kolorze lawendowym. Niektórzy producenci dostarczają probówki o innych kolorach np. różowym. Zaraz po pobraniu krwi następuje bardzo ważny moment – wymieszanie krwi pacjenta z antykoagulantem. I to właśnie w tym momencie najczęściej powstaje skrzep w probówce.
Wymieszanie krwi pacjenta z antykoagulantem, a skrzep w morfologii
Prawidłowe, dokładne wymieszanie pobranej od pacjenta krwi jest bardzo ważnym etapem. Jeśli osoba pobierająca krew wymiesza materiał w sposób niechlujny lub w ogóle – wówczas pacjent nie otrzyma ważnego dla siebie oznaczenia. Materiał miesza się poprzez jego delikatne odwracanie góra-dół – jak na powyższym schemacie. Na koniec tej czynności uzyskujemy jednorodny płyn.
W przypadku prawidłowego wymieszania próbki uzyskujemy jednolitą mieszaninę krwi i antykoagulantu. Jeśli próbkę wymieszamy nieprawidłowo – pojawia się skrzep lub skrzepy. Mogą przybierać one różną formę – od dużych skrzepów wypełniających całą probówkę, po malutkie, ledwo zauważalne “skrzepiki”. Skrzep tworzą elementy morfotyczne krwi, czyli komórki, których liczbę ocenia się podczas wykonania morfologii. Czasem zdarza się, że pacjent zadaje pytanie: czy nie możecie wyciągnąć tego skrzepu i zrobić badanie? Otóż nie. Dlaczego? Wyjaśnienie umieszczam w dalszej części niniejszego posta.
Dużą część skrzepów wykrywa się przed wykonaniem badania. Jeśli jednak próbka krwi zostanie podstawiona do aparatu i badanie zostanie wykonane otrzymamy wynik badania niezgodny ze stanem klinicznym pacjenta. Aparat zamiast pełnowartościowej krwi zawierającej wszystkie elementy morfotyczne ocenie podda zubożoną krew, gdyż duża część elementów składających się na krew została wykorzystana do wytworzenia skrzepu.
Gdybyśmy z probówki z krwią pacjenta wyciągnęli skrzep – wówczas uzyskalibyśmy nieprawidłowe wyniki oznaczeń (niezgodne ze stanem faktycznym). Komórki, które powinny znajdować się w probówce znajdują się w skrzepie. Jedynym rozwiązaniem jest ponowne pobranie krwi.
Powstanie skrzepu w probówce ma wpływ w zasadzie na wszystkie parametry morfologii krwi. Jednak do najważniejszych zmian należy: obniżenie liczby erytrocytów, hemoglobiny, płytek krwi, leukocytów i hematokrytu. Zaburzony jest rozdział białych krwinek (WBC). Taki wynik NIE NADAJE się do wydania pacjentowi.
Skrzep po analizie, skrzep przed analizą
Co oznacza skrzep przed i po analizie? Dla pacjenta informacja ta nie ma żadnego znaczenia. Czy będzie to skrzep przed czy po analizie – musi jeszcze raz udać się na pobranie krwi. Ponowne pobranie nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi kosztami, badanie zostaje wykonane na koszt laboratorium. Skrzep po analizie to skrzep wykryty po wykonaniu badania, przed analizą – jeszcze przed włożeniem probówki do aparatu – taka informacja jest kluczowa w statystykach i raportach prowadzonych w laboratorium.
Skrzep w morfologii – podsumowanie
Najczęstszą przyczyną skrzepu w morfologii jest błąd w fazie przedanalitycznej – w czasie pobrania krwi. Skrzepu nie usuwa się z probówki, nie wykonuje się badania. Konieczne jest ponowne pobranie krwi. Wszystko to dla dobra pacjenta – by otrzymał wynik zgodny ze swoim stanem klinicznym.
Treści które mogą Cię zainteresować:
Zastrzeżenie: Treści umieszczone na stronie fremitus.pl służą celom informacyjnym i edukacyjnym. Nie stanowią one porady medycznej, nie zastępują indywidualnej porady medycznej udzielanej przez lekarza. Informacje zawarte na stronie nie mogą być podstawą stawiania diagnozy i leczenia pacjenta – w tym celu należy skontaktować się z lekarzem.